Rechtsgeschiedenis

Het huidige recht dat wij kennen is het resultaat van een eeuwenlange ontwikkeling. Rechtsgeschiedenis is het gebied dat deze ontwikkeling bestudeert. Het bekijkt het recht als een onderwerp dat voortdurend in ontwikkeling is. Het is een bredere kijk dan het bestuderen van het huidig recht alleen.





Deze bredere kijk is definieerbaar in drie aspecten:
- Een beter inzicht in de sociaalhistorische context van het geldend recht. Het positieve recht is alleen te doorgronden wanneer wij ons bewust zijn van het ontwikkelingsproces.
- Het beter begrijpen van de rechtsstelsels die ons omringen in hun onderlinge samenhang. De meeste Europese rechtstelsels bouwen voort op een gemeenschappelijke rechtscultuur. Het gemene recht noemen we 'ius commune'. Het doordringen van het Romeins recht in het plaatselijke rechtscultuur heet 'receptie'.
- Relatievering van het positief recht. Hiermee doelen we op rechtsvergelijking. Want de oplossingen voor een geval van nu bestonden 50 jaar terug waarschijnlijk ook. Maar in wat voor een vorm?

Corpus Iuris Civilis is de wetgeving die voorheen bekend stond als de wetgeving geldend onder keizer Justianus. De Corpus Iuris Civilis bestond destijds uit drie onderdelen:

- de Instituten (leerboek voor studenten, geldend recht onder Justianus)

- de Digesten (een vijftigtal boeken met teksten van grote Romeinse Juristen)

- de Codex (verzameling van Keizerlijke constituties daterend uit de derde eeurw na Christus tot de tijd van Justianus)

Zo had je ook de canonieke recht (kerkelijk recht). Deze heette de Corpus Iuris Canonici.



Rooms-Hollands recht

In de vijftiende eeuw drong het geleerde recht steeds meer in onze inheemse rechtssysteem. Het Corpus Iuris Civilis was vooral van invloed op het goederen- en verbintenissenrecht. Het Corpus Iuris canonici was vooral van invloed op het personen- en familierecht. Dit kwam door hogere rechtsorganen waarvan de rechters het Romeins recht bestudeerd dienden te hebben.
Verder wordt er in de rechtsgeschiedenis een onderscheid gemaakt tussen inwendige en uitwendige rechtsgeschiedenis.

Inwendig: het bestuderen van concrete rechtsinstellingen en rechtsfiguren uit het verleden (zowel in de doctrine als in de praktijk)

Uitwendig: bestudering van de historische context van het inhoudelijke recht (studie van rechtsbronnen en kernbronnen, juristen en stromingen, rechtspleging en rechtswetenschap)